DİRİLİŞİN DESTANI: SAKARYA
Kütahya-Eskişehir Savaşlarından sonra, Sakarya nehrinin doğusuna çekilen Türk kuvvetleri ihtiyaçlarını gidermeye çalışıyordu. Bu sırada Yunanlılar, Türk ordusuna son darbeyi vurarak TBMM’yi dağıtmak amacıyla 14 Ağustos 1921’de yeniden ilerlemeye başladılar. Sakarya nehrini birkaç yerinden geçerek 23 Ağustostan itibaren Türk kuvvetleriyle karşılaştılar. Yunan kuvvetleri, 100 km’lik cephe üzerinde taarruza başladı. Yunanlılar bir ara Polatlı’ya(Ankara) kadar yaklaşmaları üzerine Mustafa Kemal Paşa orduya şu emri vermiştir:”Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanıyla sulanmadıkça bırakılamaz.”
Dünya askerlik tarihinde ilk kez hat(çizgi) savunması taktiği yerine , hareketli savunma taktiği uygulanmıştır.
Yunanlılar, Türk kuvvetlerine üstünlük sağlayamadı. 11 Eylülde saldıraya geçen Türk ordusu, 22 gün 22 gece süren Sakarya Meydan Savaşı’nı zaferle sonuçlandırdı ve Yunan kuvvetlerini Sakarya nehrinin batısına attı(13 Eylül 1921).

Sakarya Savaşı’nın Sonuçları:
***Bu zaferle, 1683 yılında ll.Viyana önlerinde başlayan Türk geri çekilişi son bulmuştur.
***Tüm yurtta büyük sevinç yaşandı ve Türk milletinin bağımsızlığın kazanılacağına inancı arttı. Ayrıca halkın TBMM’ye orduya güveni tam olarak sağlandı.
***Yunanlıların, Türk ordusunu yok etme, Ankara’yı alma ve Sevr Anlaşması’nı Türklere kabul ettirme hayalleri sona erdi.
***Yunanlılar savunmaya geçti, Türk ordusu da düşmanı yurttan tamamen atmak için taarruz hazırlıklarına başladı.
***TBMM, Mustafa Kemal Paşa’ya mareşallik rütbesi ve gazilik unvanı, Fevzi Çakmak’a da mareşallik rütbesi verdi.
***Dış politikada olumlu gelişmeler oldu. Kafkas Cumhuriyetleri ile Kars , Fransa ile Ankara Anlaşması imzalandı. Böylece doğu ve güneydeki birlikler Batı Cephesi’ne kaydırıldı.
***İtilaf Devletleri TBMM’ye ateşkes ve barış önerisinde bulundular.

Sakarya Savaşı’ndan Sonraki Gelişmeler:

a) Kars Anlaşması(13 Ekim 1921):
Sakarya zaferinden sonra Türk Kurtuluş Savaşı’nın başarıya ulaşma yolunda olduğunu gören Sovyet Rusya, Gümrü Anlaşması ile Türkiye’ye bırakılan toprakların durumunu tam olarak netleştirmek amacıyla Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan’dan TBMM ile anlaşmalarını istedi. Bu istek doğrultusunda Kafkas Cumhuriyetleri ile TBMM arasında Kars Anlaşması imzalanmıştır.
Kars Anlaşması ile yeni Türk Devleti’nin doğu sınırı kesin şeklini aldı. Buradaki birlikler Büyük Taarruz için Batı Cephesi’ne gönderildi.

b) Ankara Anlaşması(20 Ekim 1921):
Antep, Maraş, Urfa ve Çukurova bölgesinde Türk halkının şiddetli direnişi ile karşılaşan Fransızlar Türk topraklarını işgal etmenin mümkün olmadığını görmüşlerdi.
Bu nedenle ll.İnönü Savaşı’ndan sonra TBMM ile görüşmeler yapmak üzere Ankara’ya temsilci göndermişlerdi. Ancak Yunanlıların Kütahya-Eskişehir Savaşlarını kazanması üzerine Fransız temsilcisi geri çağrılmıştı.
Türk ordusunun Sakarya Meydan Savaşı’nda Yunanlıları ağır bir yenilgiye uğratması Fransa’nın anlaşma yolundaki bütün tereddütlerini sona erdirdi. Sonucunda Fransa ile TBMM Hükümeti arasına Ankara Anlaşması imzalandı.
Ankara Anlaşması’na göre;
***Hatay, Fransa yönetiminde kalacak ancak, özel bir yönetim kurulacaktı.
***Hatay’da resmi dil Türkçe olacak, Türk parası geçerli olacaktı.
Ankara Anlaşması Sonucunda;
***Hatay dışında bugünkü Suriye sınırımız çizildi.
***,Fransa yeni Türk Devleti’ni resmen tanıyan ilk İtilaf Devleti oldu. Ankara Anlaşması ile; İtilaf Devletleri’nin Türkiye’ye karşı oluşturdukları birlik parçalandı.
***Güney Cephesi’ndeki savaş durumu sona erdi. Buradaki birlikler Büyük Taarruz için Batı Cephesi’ne kaydırıldı.